Hiện nay, trong lĩnh vực y tế đang sử dụng khá phổ biến các nguồn bức xạ để phục vụ việc chẩn đoán, điều trị bệnh như máy X-Quang chẩn đoán, máy xạ trị và chất phóng xạ... Tuy nhiên, nếu không được đầu tư trang thiết bị đủ điều kiện an toàn và kiểm soát chặt chẽ thì đây lại là một tác hại rất nguy hiểm đối với nhân viên y tế, người bệnh và môi trường...
Tia X là gì?
Tia X có bản chất là sóng điện từ, bức xạ phát ra chùm tia electron đập vào vật rắn. Hầu hết tia X có dải bước sóng trong khoảng từ 0,01 đến 10 nano mét. Tương ứng với dãy tần số từ 30 Petahertz đến 30 Exahertz (3×1016 Hz to 3×1019 Hz) và có năng lượng từ 120 eV đến 120 keV. Bước sóng của nó ngắn hơn tia tử ngoại nhưng dài hơn tia gamma. Trong nhiều ngôn ngữ, bức xạ X được gọi là bức xạ Röntgen. Được đặt tên theo nhà khoa học Đức / Hà Lan Wilhelm Röntgen, ngay sau khi ông khám phá ra một loại bức xạ mà chưa ai biết đến.
Đặc tính của tia X Quang
Tia X có những đặc tính quan trọng trong tạo hình X-Quang như:
Tính truyền thẳng và đâm xuyên :
Tia X truyền thẳng theo mọi hướng và có khả năng xuyên qua vật chất, qua cơ thể người. Sự đâm xuyên này càng dễ dàng khi cường độ tia X càng tăng.
Tính bị hấp thụ:
Sau khi xuyên qua vật chất thì cường độ chùm tia X bị giảm xuống do một phần năng lượng bị hấp thụ. Đây là cơ sở của phương pháp chẩn đoán X-Quang và liệu pháp X-Quang. Sự hấp thụ này tỷ lệ thuận với:
- Thể tích của vật bị chiếu xạ: Vật càng lớn thì tia X bị hấp thụ càng nhiều.
- Bước sóng của chùm tia X: Bước sóng càng dài tức là tia X càng mềm thì sẽ bị hấp thụ càng nhiều.
- Trọng lượng nguyên tử của vật: Sự hấp thụ tăng theo trọng lượng nguyên tử của chất bị chiếu xạ.
- Mật độ của vật: Số nguyên tử trong một thể tích nhất định của vật càng nhiều thì sự hấp thụ tia X càng tăng.
Tính chất quang học :
Giống như ánh sáng, tia X cũng có những hiện tượng như khúc xạ, phản xạ, nhiễu xạ và tán xạ. Những tính chất này tạo nên những chùm tia thứ cấp bao gồm chùm tia tán xạ và chùm tia rò khi tiến hành chụp X-Quang.
Tác dụng của tia X Quang
Theo các chuyên gia y tế, tia X có vai trò hết sức quan trọng trong việc điều trị bệnh ung thư có mật độ cao( thuật ngữ gọi là xạ trị). Các loạt X-Quang khác nhau có lượng sóng khác nhau. Ví dụ, tia X dùng trong nhũ đồ. Nhũ đồ là cách tốt nhất để phát hiện sớm ung thư vú trước khi khối u đủ lớn để sờ thấy được. Nhũ đồ là một dạng X-Quang đặc biệt dành cho tuyến vú. Lượng sóng của tia X dùng trong nhũ đồ rất nhỏ) có lượng sóng ít hơn trong chụp X-Quang các hình ảnh xương, ngực, bụng... Trong một số trường hợp bắt buộc, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu người bệnh chụp phim X-Quang kiểm tra. Phim X-Quang giúp cho bác sĩ tìm ra và chẩn đoán bệnh mà với cách khám thông thường bác sĩ không thể nhìn thấy được. Ngoài ra phim X-Quang còn giúp thấy được các dấu hiệu sớm của bệnh để tiến hành điều trị trước khi bệnh nặng.
Tác hại của tia X Quang
Bên cạnh những tác dụng của việc chụp X-Quang. Tia X rất độc hại nếu chụp X-Quang không được tiến hành trong điều kiện an toàn, phòng chụp, thiết bị chụp không đạt tiêu chuẩn an toàn. Cùng với việc đội ngũ bác sĩ chụp X-Quang không được trang bị đầy đủ kiến thức thì quả là điều nguy hiểm đối với người bệnh. Ngoài nguyên nhân từ máy chụp X-Quang không đạt chuẩn, bệnh nhân còn bị nhiễm xạ từ sự lạm dụng của bác sĩ (thời gian chụp cũng như số lần chụp). Hậu quả của điều này thường rơi trực tiếp lên bệnh nhân. Thậm chí chất bài tiết của những người vừa chụp X-Quang cũng gây tác hại rất lớn đối với những người xung quanh.
Đặc biệt, phụ nữ đang mang thai chụp X-Quang là điều hết sức nguy hiểm đối với thai nhi. Có một điều hầu hết các bà mẹ đều không hay biết hoặc không được tư vấn: đó là việc siêu âm thai nhi và chụp X-Quang trong quá trình mang thai hầu hết sẽ bị ảnh hưởng bức xạ. Các bà mẹ nên hết sức thận trọng đối với việc siêu âm thai ngoài mục đích chẩn đoán bệnh, do bức xạ phát ra từ những chiếc máy được sử dụng có thể gây hại cho thai.
Nhiều người quan niệm do ra đời sau máy chụp X-Quang nên máy chụp cắt lớp CT an toàn hơn, nhưng thực tế không phải vậy. Việc chụp 64 lớp cắt có liều chiếu tia rất cao, nên bệnh nhân chắc chắn bị ảnh hưởng nhiều. Vì thế người thầy thuốc (lẫn bệnh nhân) không nên lạm dụng phương pháp này.
Bức xạ là một trong những tác nhân có thể liên quan tới bệnh tật, gây ra sự tổn thương bức xạ ở mức phân tử, tế bào và hệ thống cơ quan của con người. Cho nên trong những trường hợp tối cần thiết do yếu tố bệnh tật đòi hỏi và bạn không còn sự lựa chọn nào khác ngoài chụp X-Quang thì hãy lựa chọn biện pháp này. Đó là khuyến cáo của Bộ Y tế và các nghiên cứu khoa học.
Ngoài ra nó còn ảnh hưởng tới các cơ quan khác của cơ thể
Những trường hợp phải chụp tia X quá nhiều với cường độ mạnh còn tác động đến các cơ quan khác của cơ thể như:
- Mắt: đục thủy tinh thể.
- Tim mạch: Làm hủy hoại trực tiếp đến các mạch máu nhỏ, có thể gây suy tim và tử vong.
- Sinh dục: Suy thoái tiền liệt tuyến, tinh hoàn, buồng trứng, ung thư vú.
- Tủy xương: Ảnh hưởng trực tiếp tới tủy xương nơi sản xuất ra các tế bào máu dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh như máu trắng, ung thư máu
- Niêm mạc ruột: tiêu chảy, sụt cân
- Huyết học và miễn dịch: Số lượng tế bào lympho của máu sẽ giảm đi, dễ bị nhiễm trùng hơn
- Giảm sức đề kháng của cơ thể
Giải pháp giảm thiểu nguy hại từ tia X
Mặc dù rất có hại, nhưng tia X đã góp phần đáng kể trong sự phát triển của khoa học công nghệ và đời sống con người. Và đồng thời, chỉ có những trường hợp phải chụp tia X quá nhiều với cường độ mạnh mới gây tổn hại đối với các tổ chức cơ thể. Vậy nên, nhiều quy định và biện pháp đã được đề ra nhằm hạn chế tối thiểu những tác động tiêu cực của tia X tới cơ thể con người và phát huy tối đa tác dụng của loại tia phóng xạ này.
Sự ra đời của cửa bọc chì X-quang đã trở thành là một trong những giải pháp ngăn chặn bức xạ ion của tia X hiệu quả. Loại cửa này được đánh giá rất cao bởi thiết kế đặc biệt để che chắn, bảo vệ tuyệt đối không để chất phóng xạ lọt ra ngoài không gian ảnh hưởng tới sức khỏe mọi người xung quanh, đặc biệt giảm mức độ nguy hiểm cho nhân viên y tế, bác sĩ và bệnh nhân gần đó. Vì vậy chúng thường được lắp đặt cho các phòng sử dụng máy phát ra tia phóng xạ như: Phòng X-quang, phòng CT-Scaner, phòng MRI, phòng đo độ loãng xương…
Hiện nay Công ty Vinice Việt Nam chuyên sản xuất, cung cấp, lắp đặt các loại cửa bọc chì, cửa phòng mổ bệnh viện... đạt chuẩn về chất lượng, bảo vệ an toàn cho sức khỏe con người. Sản phẩm cửa chì bệnh viện được sản xuất tại ViNice hoàn toàn tuân thủ theo những quy định nghiêm ngặt. Trước khi đưa vào lắp đặt, mỗi sản phẩm đều phải trải qua quy trình kiểm tra chất lượng và thử nghiệm chặt chẽ, đảm bảo quá trình đưa vào hoạt động không xảy ra những rủi ro đáng tiếc.
.png)
.png)
.png)
